Ervaringen Minor Wereldoorlogen 2024 (6)

Mijn kennis is veel breder dan dat het eerst was. Aan het begin wist ik dingen die zijn gebeurd, zoals de concentratiekampen, dodenmarsen, verschillende slagen, verhalen van mensen. Maar ik miste altijd het stuk ‘waarom is dit gebeurd’. Nog steeds heb ik veel vragen over waarom bepaalde dingen zijn gebeurd maar heb hier nu wel meer kennis van. Dat maakt de cirkel rond. Verder heb ik natuurlijk ook meer kennis over de feiten. Als je deze minor niet gedaan hebt zul je snel meegaan in alles wat er gezegd wordt. Maar sommige dingen liggen ontzettend anders, en er wordt veel geëmotioneerd, in plaats van objectieve educatie. Ik vind dat wel echt ontzettend jammer en zorgwekkend. Want als dit het gemiddelde niveau is van oorlog-educatie… Ik kan dan ook zeker concluderen dat mijn kennis van 5% is gegroeid naar zeker wel 90%. En dat is een hele grote positieve stap. 

Mijn verwachting was meer kennis op doen van de mentale nasleep van de oorlog en hoe we dit alles terug zien in het heden, en het leren parkeren en met een nieuwe blik ergens naar kijken. Ik denk dat de minor volledig aan deze verwachtingen heeft voldaan. Sowieso deze mentale nasleep heb ik veel over geleerd, maar interessanter nog; hoe waren mensen mentaal in staat om deze dingen te doen. Ik was vooral gericht op de mentale schade van alle ‘slachtoffers; de Joden’, maar juist deze schade bij de ‘dader’ heb ik ook veel over geleerd. En dat vind ik misschien nog wel interessant. Wat mij vooral is bij gebleven is dat wij een documentaire keken en dat iemand veel moorden had gepleegd in de oorlog en dat was normaal, en toen de oorlog voorbij was dit weer een misdrijf en mocht je het niet meer doen. Wat zijn hiervan dan de effecten op de mens en mogen we dat dan eigenlijk vragen. Verder heb ik ook zeker geleerd over hoe de oorlog nu nog zijn invloed heeft in het heden. Voornamelijk over wat het beeld is van wat mensen van de oorlog hebben en hoe dat wordt herinnert en herdacht. Daarnaast leren parkeren…. Tja wat kan ik erover zeggen. Als ik kijk naar hoe ik binnen kwam en nu aan het eind ben ik hier zeker in gegroeid, maar ik ben snel geneigd om te reageren vanuit mijn primaire emotie. Dit zal altijd wel een onderdeel van mij blijven maar ik vind dat ik mij op sommige momenten goed heb in gehouden met reageren.

Voor mijn handelen in de toekomst heb ik veel geleerd over het menselijk gedrag en hoe veel dingen allemaal in ons hoofd zitten. Dat liefde, en geweten eigenlijk niet bestaan en dat de beste manier om agressie te verminderen empathie is. Het heeft voor mij invloed gehad op mijn manier van denken. Daarnaast minder snel oordelen over mensen en hun gedrag. Bij ‘slechte’ dingen kan je namelijk (vaak) spreken van een radicaliseringsproces, en dit is natuurlijk te betrekken op de oorlog, maar denk dat dit in het dagelijks leven ook voorkomt.

Dat was het dan, alle excursies, toetsen, reizen, momenten samen, het verslag, het is toch jammer om het echt af te sluiten. Ik ben aan de Tour Terres de Mémoires begonnen met veel enthousiasme. Ik weet nog dat ik las op de site van de minor dat het vooral ging om beleven en op die manier leren. In eerste instantie vond ik het een beetje gek maar vooral heel spannend en leuk. In mijn vrije tijd bezoek ik ook graag musea en andere dingen uit de oorlog. Ik had alleen niet verwacht hoe belangrijk het zou zijn om op de locaties te komen. Dat is echt zo’n uitkomst geweest. Je beleeft dan daadwerkelijk.

Met alleen theorie leer je natuurlijk ook, maar nu wordt het plaatje compleet. Het cirkeltje wordt rond. En sommige dingen kan je gewoon niet overbrengen doormiddel van theorie. Daar heb je beleving bij nodig, en dat heb ik tijdens deze minor ook wel echt ervaren. Ik heb alleen wel spijt dat ik tussendoor niet dingen heb genoteerd in mijn notities. Tijdens de lessen schreef ik wel altijd mee, alleen heb ik daar eigenlijk niks meer mee gedaan. Ik had beter mee kunnen schrijven tijdens de excursies, maar dat is weer een leerpunt voor volgende keer. In mijn beroepspraktijk heeft het mij geleerd dat ik mijzelf moet blijven motiveren voor goed onderwijs. Onderwijs over de juiste kennis en feiten, dat is ontzettend belangrijk. Niet vallen in het emotioneren van mensen. Maar ik heb ook geleerd hoe belangrijk het dus is niet alleen te focussen op de theorie. Juist zorgen hoe kan ik mijn onderwijs op dezelfde manier overbrengen als dat ik dat heb ervaren tijdens de minor. Ik heb nog niet helemaal een invulling over hoe ik dit wil gaan doen, maar ik wil mij hier wel bewust van blijven.

Daarnaast zei W. aan het begin dat veel mensen niet meer gezellig zijn op verjaardagen. Ik weet nog dat ik dat toen best raar vond en niet echt begreep, maar ik snap het nu helemaal. Maar ik weet zeker dat ik nog wel gezellig ben, maar dat het probleem echt ligt bij het plebs dat rondloopt en niet de feiten onder ogen willen komen. Het heeft me naast alle leermomenten ook gewoon ontzettend veel plezier op geleverd. Ik ben nog NOOIT met zoveel plezier naar school gegaan! En de reizen die je maakt met de groep is zo leuk. Je leert mensen kennen op een manier dat je dat normaal niet doet, je maakt dingen met elkaar mee die je met andere mensen niet mee maakt. Dat is gewoon heel bijzonder.

Voor mij heeft deze minor écht een van de mooiste momenten uit mijn 22 levensjaren opgeleverd. 

En daar ben ik W. en de rest van de groep vreselijk dankbaar voor.

Untergruppenführer R.

Ervaringen Minor Wereldoorlogen 2024 (5)

Mijn beeld van de Tweede Wereldoorlog is zeker bijgesteld ten opzichte van maanden geleden. Het beeld wat ik had was gebaseerd op het beeld van wat mij was aangeleerd tijdens de geschiedenislessen van vroeger en wat ik eerder had gehoord van mijn familie. Ook informatie welke ik had vernomen bij bijvoorbeeld het bezoek aan kampen en musea gaf mij een bepaald beeld. In ieder geval, het beeld is nu meer veranderd ten aanzien van de diepere kennis die ik tijdens de lessen hebben opgedaan en de bezoeken aan de locaties. Mijn kennis die ik had ten opzichte van de periode voor de Minor is verdiept en minder oppervlakkig. Ik bedoel dit voornamelijk op het gebied van daders en slachtoffers. Ik kan nu, anderen die in die tijd leefden, scharen onder het kopje omstanders, daders en slachtoffers. Zo zie ik dat veel ouderen zich zichzelf altijd zagen als slachtoffers terwijl zij niet konden inzien dat anderen het misschien wel veel erger hadden dan zij. Natuurlijk wil ik niet bagatelliseren maar dit is wel hoe het op mij overkwam en welk beeld ik had van de oorlog. In ieder geval zijn mijn inzichten nu veranderd. Ik denk dat ik de grote lijnen nu pas begrijp. Voor veel mensen is er nog steeds onbegrip hoe het kan dat dat mensen destijds zover zijn gegaan en het hebben kunnen laten gebeuren dat er een holocaust werd veroorzaakt. Door de afgelopen maanden kan ik grotendeels begrijpen waarom mensen zo ver zijn gegaan. Niet dat ik nu pas begrijp waarom er oorlog is geweest met deze gevolgen en in deze omvang. Maar ik kan nu wel inzien welke stappen er nodig zijn geweest om tot dit dieptepunt te komen. Het baart mij dan ook wel zorgen dat ik vaak zie en hoor: Dit nooit meer. Maar ondertussen zie ik dat de wereld momenteel aan het veranderen is en dat een soortgelijk iets best zomaar nog eens kan gebeuren. Nu heden ten dage, 2024, vinden nog steeds de praktijken van concentratiekampen plaats maar de wereld doet niets om eigen politieke belangen. Misschien heeft Nederland nog wel met het meest boter op hun hoofd zoals de geschiedenis van ons land heeft aangetoond tijdens deze Minor. Kijk maar de relatie met naar China die Oeigoeren en heropvoedingskampen stopt en hoe in Rusland de bevolking klein wordt gehouden door politieke tegenstanders in gevangeniskampen te stoppen. Het feit is dat ik me steeds meer bewust word dat de geschiedenis zich gedeeltelijk herhaald en dat we er blijkbaar niets van hebben geleerd.

Het is helaas niet voor iedereen weggelegd om deze Minor te volgen zodat men een helderder beeld krijgt van hetgeen zich heeft afgespeeld en wat daar allemaal voor belang achter zat. Eigenlijk zouden we allemaal hetzelfde begrip en de kenmerken moeten kunnen zien van de lijnen van toen in vergelijking tot nu. Mijn kennis van De Tweede Wereldoorlog is nu verdiept en verbreed. En het blijkt dat de geschiedenis niet alleen maar bestaan uit slachtoffers maar ook als daders en omstanders. Door het volgen van deze minor heb ik breder beeld van, verschillende aspecten, van de lijnen die zich toen afspeelden, ontwikkeld. Elke kant werd belicht en dat vond ik heel interessant. Misschien vond ik de hele psychologische en sociologische kant van dit onderwerp wel het meest interessant. Na de excursie België hebben we het gehad over de opkomst van Hitler en zijn Nationalisme en hoe het mogelijk was dat de rechtstaat zo ver kon gaan. Dit is een onderwerp waar ik lang bij kan blijven stilstaan. Daarnaast vond ik het ook heel interessant om meer inzicht te krijgen over de verschillende genocides en dat het dus zo weer kan gebeuren. Dit is altijd hetgeen wat wordt vermeden. Nooit krijg je informatie wat er exact is gebeurd in bijvoorbeeld een land als Rwanda. Ik denk dat de meeste mensen niet eens weten wat daar precies is gebeurd en hoe het heeft kunnen gebeuren. Misschien is dit wel omdat het eigenlijk veel te confronterend is dat we zelf hier niks mee hebben gedaan of op de verkeerde manier hebben gehandeld. En natuurlijk is het ook ver weg en hebben we geen belang bij dat land. Hetzelfde geldt voor Nederlands-Indië en de oorlog in Vietnam. Nooit had ik k verwacht dat iemand verslaafd kan raken aan het doden van andere mensen. Dat is ook wat er eigenlijk gebeurde in de vernietigingskampen.

Ik heb op het gebied van psychologie en sociologie veel geleerd. Sommige zaken op dat gebied wist ik wel of had ik wel eens van gehoord. En mijn eigen redenatie sluit daar ook een heel stuk op aan. Vanuit mijn werk moet ik veel handelen om in verschillende omstandigheden met verschillende type mensen om te gaan. Ook de grote lijnen uit de geschiedenis zijn mij nu duidelijk. Ik zie nu meer in hoe bepaalde dingen tot stand zijn gekomen en hoe deze dingen uit de geschiedenis zijn ontstaan. Zoals ik hierboven heb omschreven heb ik veel geleerd over hoe de machtspelletjes van toen en nu geregeld worden. Daarnaast probeer ik altijd zo min mogelijk verwachtingen te hebben zodat ik overal open en onbevooroordeeld in sta. Ik ga dan vaak af op wat mijn hart mij ingeeft. Hierdoor was ik dan ook verrast door de plekken die wij hebben bezorgd. Ik ben blij dat we niet alles vanuit de insteek van het slachtoffer hebben bekeken maar ook naar plekken zoals Ysselsteyn en Wewelsburg zijn gegaan. Ik heb ontzettend veel geleerd niet alleen op het gebied van de oorlog en de psychologie. Maar ook om mezelf meer open te stellen voor andere interesses en onderwerpen. Het heeft er bij mij voor gezorgd dat ik nu met een ander perspectief naar kan kijken. Mijn interesses naar onderwerpen als genocides en andere oorlogsmistanden zijn sterk aangewakkerd. Het verklaart een groot deel van wat ik aan menstypen tegen kan komen en tegenkom, in mijn werk en privé. Voor mijzelf wil ik in de toekomst nu automatisch meer weten over oorlog en/of genocides. Het zal voor mij nu belangrijk blijven om mij hiermee bezig te blijven houden. Ik wil dit kritisch doen en ook op zoek gaan naar achterliggende belangen. Om zo tot een overwogen oordeel te komen. Tot die tijd zal ik belangrijke plekken en musea blijven bezoeken. In ieder geval heb ik deze afgelopen maanden als bijzonder ervaren. Het beeld wat ik vooraf over deze minor had gehoord is zeker waar. Het was bijzonder de afgelopen maanden om mijzelf in dit onderwerp te verdiepen en de mooie wijze lessen te horen. Ik denk wel dat er geen andere periode in mijn leven voorbij zal komen dat ik mij nog zo intensief met een onderwerp aan de slag zal gaan. Dat ik in een korte periode de mogelijkheid krijg om zoveel plekken met dit onderwerp te bezoeken. Ik had graag nog meer willen horen en luisteren naar W. met betrekking tot dit onderwerp. Daarom vind ik het ergens ook heel erg jammer dat het nu klaar is. Mocht er gelegenheid zijn voor mij om toch even een stukje uit dit onderwerp mee te pikken dan ga ik dat zeker doen de komende tijd. Met name de kijk op maatschappij en ontwikkeling is toch een overeenkomst die ik zie bij W. en mijzelf. Met betrekking tot de geschiedenis wist hij meer maar op het gevoeld van denken en kijken naar de maatschappelijke samenleving bemerkte ik veel overeenkomsten.

Met name de kritische kant van het kijken naar veel zaken is iets waarvoor ik wil waken bij mezelf. Het op verschillende manieren een zaak bekijken is toch wel een hele mooie gave als je dat goed kan doen en goed kan verwoorden. Hier zal ik in de toekomst meer voor waken. En proberen mijzelf dit soort dingen aan te leren. Ik heb geleerd dat ik mij iets meer moet gaan verdiepen om alle kanten van een verhaal moet lezen, uit de geschiedenis, om het te begrijpen. Dit werd mij al duidelijk gemaakt door Beatrice de Graaf na een lezing van haar over de geradicaliseerde Poetin. Hieruit bleek dat tijdens dit radicaliseringsproces, hij de geschiedenis ook gebruikt voor zijn eigen propaganda omdat velen de eigenlijke geschiedenis niet kent. Vanuit mijn werk kijk ik ook altijd naar de geschiedenis van een verdachte. Ik vind dit altijd belangrijk om te achterhalen waarom hij/zij tot zoiets is gekomen. Misschien heeft tijdens het verhoor bij zo’n verdachte dit wel veel meer invloed dan de straf die hij/zij krijgt.

In deze minor heb ik vooral geleerd te kijken vanuit verschillende percepties en verschillende visies. Het heeft mij bewuster gemaakt dat ik dit eigenlijk al veel doe maar mij nu meer invullen gegeven om hier mee door te gaan. Hoe ik dit ga realiseren weet ik nog niet maar heb me wel beseft dat ik wel op de goede lijn zit. Eerst maar eens de studie af maken en voor mezelf goede keuzes maken om lekker te kunnen blijven werken. Aan pension denk doe ik nog niet. Ondanks dat deze minor in eerste instantie niks met mijn studie/ dan wel met mijn werk te maken heeft, zijn er ook heel veel raakvlakken. Door de afgelopen maanden is mijn interesse in dit onderwerp gegroeid en wil ik hier ook verder meegaan. Hoe weet ik nog niet maar daar zal ik de komende tijd invulling aan gaan geven.

A.

Ervaringen Minor Wereldoorlogen 2024 (4)

Ik had eerst een meer éénzijdig beeld over de wereldoorlogen. De slechte kant en de goede kant. Nu weet ik dat het veel genuanceerder ligt dan goed en slecht. Alles wat je doet of waarvoor je kiest om het niet te doen heeft consequenties en dit kan zowel gunstig als ongunstig uitpakken. Daarnaast zijn er altijd twee kanten in een verhaal. De wereldoorlogen zijn in mijn opinie onnodig geweest, maar dat ze plaatsvonden is te verklaren. Mensen waren voor de oorlog niet veel anders dan tijdens de oorlog en na de oorlog ook niet. Leren van het verleden dat wordt genoemd maar wij zijn te goed in het herhalen van het verleden. Ik ben van middelbare schoolkennis naar feitelijke kennis gegaan. Er is mij nu veel meer duidelijk over de wereldoorlogen. Ook ben ik in staat om kritisch te kijken naar informatiebeelden van toen, maar ook van nu. Zelf nadenken en niet alles klakkeloos aannemen als waarheid. Ik heb meer dan basiskennis op zak. Dus dit is meer dan gelukt. Ik heb tot bijna het einde van de laatste excursie mijn emoties willen onderdrukken. Dat lukte niet. Dit was het moment dat alle locaties die we bezocht hadden als puzzelstukjes in elkaar vielen. Normaal laat ik geen traan en zoals ik mijzelf soms beschrijf ben ik een steen.

We hadden al veel plekken van leed bezocht tijdens de Duitsland excursie reis en de weken ervoor maar deze plek sloeg als een mokerslag alles op een plaats in mijn hoofd. Het was de plek waar we in eerst instantie niet welkom waren en waarvan we niet zeker wisten dat wanneer we wel langs zouden komen dat we naar binnen mochten. Het gruwelijke verhaal dat vast zit aan deze plek was daarom eerst op de achtergrond belandt. In de bus op weg naar locatie nog maar gauw het verhaal eens lezen over de plek Bernburg. Eénmaal op locatie aangekomen mochten we toch naar binnen weliswaar zonder gids van de locatie maar met onze W. We liepen naar beneden waar een wand vol met informatie te vinden was. Voordat we de wand zelfstandig konden gaan bekijken liepen we eerst naar links daar zagen we twee deuren. Eén deur liep door naar een ruimte waar je twee uitstulpingen zag waar de gasflessen toentertijd aan bevestigd werden. De andere deur leidde naar de gaskamer. Er is een kijkgat bevestigd aan de zijkant. Tijdens het verhaal van W. over hoe zo’n gaskamer in werking ging besefte ik mij pas waar ik stond. Ik keek omhoog en zag de douchekop zitten. Ik zette automatisch een stap naar rechts, mocht de gaskamer nog in werking zijn geweest dan had dat natuurlijk niks uitgehaald. Toch ging ik verder naar de muurkant. Het verhaal ging verder over de mensen/kinderen die in deze ruimte stonden klaar om “gedouched” te worden. Maar er kwam geen water. Minimaal 20 minuten moet het hebben geduurd, in paniek, snakkend naar lucht. Ik kon mij goed inbeelden hoe dat eruit heeft moeten zien en merkte dat ik het zelf steeds meer benauwd kreeg. Blij dat we de gaskamer weer verlieten kwamen we in de gang terecht waar de lichamen van de vermoorde mensen naar de eindhalte versleept werden. Eerst bekeken we het langgerekte bord dat langs de muur liep. Hier stond onder andere op hoe de mensen gekeurd werden. Van lichamelijk gehandicapt tot geestelijk gehandicapt en een combinatie daarvan. Van stotteraars tot dyslecten, alle zogeheten ‘imperfecten’ moesten aangepakt worden. Verder lopend naar de eindhalte en tevens laatste gedeelte van het museum kwam je in een ruimte terecht waar voorheen een verbrandingsoven heeft gestaan om de lichamen te cremeren. In deze ruimte hangen nu allemaal foto’s van de slachtoffers van dit gruwelijke gebeuren. Vanaf dat moment kwam het verhaal dat verder verteld werd niet meer binnen, ik bekeek iedere foto één voor één. Jong/oud, man/vrouw, jongen/meisje, klein/groot, met een lach/zonder een lach. Ik bekeek ieder gezicht goed. Ik bladerde door het boek met de vele namen van de mensen die slachtoffer waren geworden van een ideologisch denkwijze. De vele namen deden de ruimte kleiner laten lijken dan tevoren. Ik wilde maar één ding en dat was naar buiten. Ontdaan stond ik buiten in het zonnetje toch leek alles om mij heen minder zonnig en een stuk grauwer dan voorheen. Ik was blij toen we het terrein weer verlieten. In de bus kwam pas het besef van alle andere locaties die we bezocht hadden. Door de vele voorbereidende lessen heb ik mijn gevoel zogezegd geparkeerd en niet meegemaakt de gehele reis tot Bernburg. Ik ging als een soort van verdoofde robot langs alle andere locaties. Wie zijn wij als mens als we anderen als minder en zwak gaan zien en vooral dat wij bepalen dat dat zo is. Als een soort van gebroken voorwerp die wij bij het grofvuil afzetten om vervolgens daar vernietigd te laten worden. Ik bepaal niet of iemand wel of niet belangrijk is net zomin als iemand dat van mij kan doen.

Ik zag mijzelf altijd als iemand die niet gauw een oordeel velt over iemand anders. Tijdens de minor ben ik achter het feit gekomen dat ook ik iemand ben die gauw een oordeel over iemand klaar heeft liggen en dat de manier waarop wij onszelf met iemand anders associëren invloed heeft op ons gedrag. Het is misschien niet het meest leuke gegeven die je over jezelf leert maar wel een eerlijke. Ik heb mijzelf op een andere manier leren kennen. Ook ben ik altijd iemand die vindt dat ze alles maar gelijk moet kunnen. Dat wanneer er een vraag gesteld word ik daar het antwoord op moet weten. Dat aan het einde van de les alles helder moet zijn. Ik heb nu geleerd dat dit niet het geval is. Juist het lokaal verlaten met nog meer vragen is het leerproces. Mijn grootste vijand dat ben ikzelf daarmee stond ik in de weg van mijn eigen leerproces. Ik denk dat de omschakeling die ik in mijn hoofd heb gemaakt in combinatie met het kritisch kijken mij in mijn verdere leven en carrière erg gaan helpen.

Maar dat mijn denkwijze veranderde over het hier en nu had ik niet verwacht. Alle gebeurtenissen van voor de eerste wereldoorlog doorgaand naar de tweede naar de koude oorlog en het nu, ligt als een ketting aan elkaar vast. Het één staat niet los van het ander ook de gebeurtenissen die zich nu afspelen niet. Ik ben mij bewust van de vele foute informatie die hedendaags verspreid wordt. Dit was echter vroeger niet anders. Leren van het verleden? Eerder herhalen in een nieuw jasje.

We hebben vele momenten met elkaar gehad/beleeft gedurende de hele periode dat we samen zijn geweest, met een glimlach en misschien een kleine traan mag ik terug denken aan deze bijzondere Minor. We hebben samen geleerd, ontdekt en zijn samen bewust geworden. Met als resultaat een hechte groep. 4 maanden, 13 lessen, niet 15 maar 16 locaties, 126 bladzijdes en 42.917 woorden verder, met meer vragen op zak dan dat ik het lokaal binnen kwam komt er dan toch echt een einde aan de Minor Wereldoorlogen. 

D.