Ik kan met de volle honderd procent zeggen dat er zeker aan mijn verwachtingen en leerwensen is voldaan. Zo wilde ik graag (beschreven in mijn startdocument) wisselen tussen de verschillende perspectieven, van daders, omstanders en slachtoffers. Dit is zeker gebeurd tijdens de minor. De ene keer ging het over daders, de andere keer over de omstanders en weer een andere keer ging het juist om de slachtoffers. Ook de verschillende beweegredenen van deze drie verschillende 'groepen'/perspectieven werden uitgelegd. Waarom doet een dader wat hij/zij doet? En waarom doet een omstander niks? Of waarom doet een omstander wel juist wat? Hierdoor heb ik geleerd dat je niet met een tunnelvisie naar perspectieven kunt kijken. We kunnen wel denken 'ja die SS-Aufsehering was gewoon dom', maar waarom deed ze nou echt wat ze deed? Misschien had dat wel een achterliggende reden, denk bijvoorbeeld aan gebeurtenissen in haar jeugd. Dat praat het niet goed, maar het helpt me wel te begrijpen waarom iemand deed wat hij/zij deed. Net zoals 'wir haben es nicht gewusst', ze wisten het wel en daar zijn vele feiten voor aan te wijzen. Bijvoorbeeld bij Ravensbrück zeggen 'we dachten dat er een bakkerij was', maar de geur zegt toch echt wat anders? Terugkijkend op de minor, heb ik veel geleerd. Ik heb veel geleerd over de Tweede Wereldoorlog. Veel algemene informatie, maar ook verdiepende informatie. Bijvoorbeeld scherpe kanten, met een tikje kritiek erin. Je hebt me geleerd Wim dat je niet alles automatisch moet overnemen. Dat zal ik hieronder nog verder beschrijven. Ook heb ik geleerd dat we tegenwoordig soms nog op dezelfde manier bezig zijn en dat we soms toch neigen naar hetzelfde als wat we in de Tweede Wereldoorlog ook deden, terwijl dat juist is wat we willen voorkomen. Mensen maken toch telkens dezelfde fout, helaas leren we nergens wat van, hoe verschrikkelijk de geschiedenis ook is. Als ik bijvoorbeeld denk aan mezelf, dan heb ik geleerd dat ik kritischer mag zijn naar informatie toe. Soms neem ik dingen te snel aan, als mezelf als mens, maar ook als professional. Ik mag kritischer zijn, meer vragen stellen bijvoorbeeld en niet alles klakkeloos overnemen zoals het ergens staat. Ik moet telkens denken aan het massagraf bij Bergen Belsen, 'doden' in plaats van 'slachtoffers'. En ik had het niet eens door. Of bijvoorbeeld wat er bij Dora Mittelbau op het bordje van Antwerpen was gezet door de Belgen. Ik zie zoiets niet als iemand me er niet op wijst en dat mag ik wel wat meer gaan doen. Ook heb ik geleerd dat groepsprocessen soms een goed iets kunnen zijn voor bijvoorbeeld een individu, maar dat het ook een extreme enge kant op kan gaan en uiteindelijk een gevaar kan worden voor de samenleving en zelfs voor de rest van de wereld. Denk bijvoorbeeld aan Hitler en zijn rare gedachtegoed, en toch hingen mensen zijn idee aan. Verder heb ik geleerd dat 'gewone' mensen verschrikkelijke taken hebben gehad, denk aan de SS-Aufseherinnen. Vrouwen, zoals ik (ja, oké, soms misschien met minder iq, met trauma's of met verschrikkelijke dingen die ze hebben meegemaakt in hun jeugd), die andere vrouwen mentaal en fysiek kapot maakten in kampen. Het herinnert me er echt telkens aan hoe ver wij mensen kunnen gaan. Bijvoorbeeld in tijden van armoede, maar ook in tijden dat men macht over een ander krijgt toegewezen. Afsluitend heb ik geleerd over de psychologie en sociologie van de mens. Hoe werkt een mens, denk aan de onderzoeken die de Belgische criminoloog kwam presenteren. Hoe mensen in groepen werken en wat ze doen als ze de macht hebben. Ik neem dat zeker mee als ik straks als professional aan de slag ga. Door de minor ben ik me bewust dat groepen mensen soms positief zijn, maar dat ze ook nadelig kunnen werken. Soms lijkt het net alsof mensen per se bij een groep moeten horen, terwijl we soms alleen ook prima kunnen leven. Niet dat je geen sociale kring nodig hebt, maar we kunnen wel af van dat 'ik moet bij een groep horen, anders red ik het niet'. Ik denk dat het voor een mens prima is om niet altijd als een schaap de groep te volgen en daar wil ik me wel hard voor maken binnen de maatschappij. Ook ben ik me door de minor bewust van geworden dat ik kritischer mag zijn en dat ik niet altijd informatie klakkeloos moet overnemen zonder er kritisch naar te kijken (denk aan 'doden' op het massagraf in plaats van 'slachtoffers'). Verder zou ik misschien ook best wat willen doen met de Tweede Wereldoorlog en de impact op de maatschappij nu. Ik bedoel, het is een probleem dat mensen het gaan vergeten. Nieuwe generaties ervaren minder binding met de geschiedenis van WOII, terwijl dat wel belangrijk is. We mogen het niet vergeten en als onze nieuwe generaties het onderwerp niet interessant vinden omdat zij het niet hebben meegemaakt en omdat de overlevenden over een tijd er niet meer zijn, dan moeten wij als levende generatie er echt iets aan gaan doen. Want oorlog, dat wil toch niemand lijkt mij?
A. van R.