De minor heeft zeker aan mijn verwachtingen en leerwensen voldaan. Ik vind zelfs dat alles wat ik vooraf had verwacht en bedacht meer dan overtroffen is. Ik heb het nog leuker, interessanter en bijzonderder ervaren dan op voorhand verwacht. Hier kom ik vooral nu, op moment van schrijven na het laatste college, achter. Inhoudelijk heb ik veel over de oorlog geleerd. Wat precies, vind ik lastig te zeggen omdat het zo enorm veel is en ik nog steeds het een en ander aan het verwerken ben. De hierboven genoemde kennis en beelden van de oorlog vormen hopelijk al een goed beeld. Naast de kennis over de oorlog, heb ik over mijzelf ook wel het een en ander geleerd. Ik heb bevestiging gekregen dat ik enorm geïnteresseerd ben ik de oorlog en alles daaromheen. Daarnaast heb ik geleerd welke normen en waarden ik meer vooropstel: rechtvaardigheid, empathie en doorzettingsvermogen bijvoorbeeld. Daarnaast ben ik bepaalde dingen meer gaan waarderen, sta ik meer stil bij gebeurtenissen die plaatsvinden en heb ik duidelijk wat ik zelf wil. Ik heb over, maar ook vooral van, andere geleerd. Ik ben erachter gekomen dat het stukken slechter kan, ondanks ik zelf soms denk dat het dieptepunt is bereikt. Met het leren van en over andere, heb ik ook mooie, slimme en nieuwe mensen ontmoet, waar ik het goed mee kan vinden. De dingen die ik hierboven heb beschreven, hebben mij als mens toch wel veranderd. Ik probeer meer in het moment te leven en alles goed in mijzelf op te nemen. Ik kijk kritisch naar allerlei zaken en heb het idee dat ik als mens ben gegroeid. Ik ben mijzelf van veel meer bewust en denk dat ik zelf serieuzer ben geworden in alles om mij heen. Ik wil de mensen om mij heen iets leren over de oorlog. Toch blijft ik het lastig vinden heel concreet op te schrijven wat ik nu echt heb geleerd. Ik denk dat dit vooral komt doordat het zo veel en zulke mooie dingen zijn. Daarnaast was mijn belangrijkste leerdoel misschien wel het bekijken van de oorlog met een andere bril. Dit is, in mijn ogen, één van de hoofdonderwerpen van de minor geweest. Beeldvorming is enorm belangrijk. Ik kan kritischer nadenken over de oorlog, vraagtekens zetten bij bepaalde beelden, bij bepaalde uitspraken. Ik kan de oorlog nu bekijken vanuit de ogen van de daders, slachtoffers en omstanders. Dit heeft voor een hele andere en bijzondere kijk op de oorlog gezorgd, waar ik erg dankbaar voor ben. Tot slot heb ik mij persoonlijk ontwikkeld. Ik heb allerlei dingen geleerd die ik in het dagelijks leven kan gebruiken, als mens en als professional. Op deze manier heeft ook mijn laatste leerdoel overeenkomsten met wat ik tijdens deze Minor heb geleerd. De minor betekent veel voor mijn toekomstig handelen. Allereerst heb ik als mens allerlei dingen geleerd, veelal onbewust, die ik nu al in mijn doen en laten probeer te verwerken. Denk hierbij aan kritisch denken, kijken hoe informatie gepresenteerd wordt, verschillende brillen gebruiken, relativeren, inleven, enz. Tot slot wil ik de mensen om mij heen meegeven wat ik de afgelopen maanden over de oorlog heb geleerd en hierbij nog tal van andere locaties bezoeken. Afsluitend: ik ben als mens en als professional de afgelopen maanden enorm veel wijzer geworden, met als hoogtepunt de week in Duitsland. Ik ben ervaringen rijker die ik wil delen en als mens gegroeid. Ik zie dit dan ook als een ervaring, die ik mijn gehele leven bij mij zal houden.
G. K.
