Toen ik begon met de Minor wist ik dat ik nog veel kon leren over WO2, maar ik had niet verwacht dat ik de door mij opgedane kennis van school in de prullenbak kon gooien. Mijn kennis over het Nederlandse verzet en hoe de overheid in Nederland acteerde is compleet gedraaid. Ik wist bijvoorbeeld ook niet dat de communisten zo’n belangrijke rol speelden in het verzet en daar tijdens en ook na de oorlog hard voor zijn gestraft. Achteraf gezien is het makkelijk te zeggen dat je goed/fout was tijdens de oorlog, maar er zijn zoveel grijstinten. Ook ik had fout kunnen zijn tijdens de oorlog, als ik daarmee bijvoorbeeld mijn kinderen had kunnen redden. Ik heb geleerd om meer in dadergedrag, omstanders en slachtoffers te denken en dat je als omstander een belangrijk onderdeel bent van het succes van de daders. Ook was mij onbekend, dat Hitler in het begin niet eens dacht aan Jodenvervolging. Ik was ervan uit gegaan dat hij altijd al antisemitisch was. Net zoals ik dacht dat in alle kampen vooral joden zaten. Behalve meer kennis over de Tweede Wereldoorlog, heb ik vooral een ander beeld gekregen van oorlog in het algemeen. Ik kijk nu ook meer naar daders, omstanders en slachtoffers. Hoewel ik vooraf al parallellen zag tussen de oorlog in Oekraïne en WO2, kan ik het nu verder doortrekken naar bijna alle oorlogen. Dat stemt me niet erg hoopvol. We leren niet van onze fouten. Daarom vind ik het des te meer jammer dat de lieux de mémoire in Nederland niet beter op elkaar afgestemd zijn qua verhaal. Daarmee krijgen mensen een veel completer beeld van wat oorlog en bezetting kan betekenen in een land als Nederland. Ik ben altijd al iemand geweest die geïnteresseerd was in hoe en waarom mensen bepaalde dingen doen die ze doen. In deze minor is dat niet anders geweest, alleen ben ik ook meer naar mezelf gaan kijken. Hoe zou ik zijn in die situatie. Ik dacht altijd dat ik het juiste zou doen door mijn gevoel te volgen, maar nu weet ik dat niet meer zo zeker. Je moet echt afwachten tot je in die situatie terecht en welke kennis je dan hebt. Dat maakt dat ik er ook meer over vertel en toon. De bezoeken waren heel indrukwekkend, ik was begonnen om een reisverslag bij te houden om mijn thuisfront op de hoogte te houden van mijn belevenissen en tegelijkertijd alvast een basis te hebben voor mijn verslag. Maar halverwege de week vanaf Ravensbrück merkte ik dat ik het niet meer kon opschrijven, ik wist niet meer hoe ik het kon vertellen wat ik zag. Hoe leg je de rollen uit van dadergedrag, omstanders en slachtoffers? Met de groep kon ik daar wel fijn over praten, maar tegelijkertijd ook af en toe ontspannen om even alle indrukken los te laten. De reis was intensief, maar van grote waarde voor mij. Ik vond het heel bijzonder om verschillende facetten van de concentratiekampen te zien tot zelfs een bezoek aan het beoogde centrum van het Derde Rijk. Het is me vooral duidelijk geworden dat niet alleen joden in kampen terecht kwamen. Maar wat mij toch het meeste bij blijft is de huidige tijd waarin we leven. Het extreem rechts heeft in Duitsland een grote aanhang, welk effect heeft dat op Europa en indirect Nederland? Een week later is zelfs een coupepoging in de kiem gesmoord van mensen (Reichsbürger) die terug willen naar de oude grenzen in de jaren dertig van het Derde Rijk. Het kan toch niet zo zijn, dat we weer in dezelfde oude valkuil stappen? Hier maak ik me wel zorgen om. Ik ben zo enthousiast over de nieuwe inzichten die deze minor me opgeleverd heeft, dat ik er veel over vertel in mijn omgeving. Het bijzondere is, dat ik niet wist wie in mijn omgeving interesse heeft in WO2. Pas toen ik mijn ervaringen deelde in directe contacten, op social media en via een reisverslag op Polar Steps, kreeg ik allerlei vragen of extra informatie over de bezochte plekken. Al met al heb ik geleerd dat iedereen anders reageert in een oorlogssituatie, nog los van de propaganda. Je weet pas hoe jij reageert wanneer je in die situatie terecht komt. De scheidslijn tussen goed en slecht is pas duidelijk na beslechting van het conflict en dan nog kan je erover discussiëren. Door het enthousiasme van mijn omgeving op mijn verhalen, voel ik genoeg vertrouwen om het aan meer mensen te vertellen. Dit is ook makkelijk te doen door de actualiteit van de oorlog in de Oekraïne. Veel van wat ik geleerd heb komt terug in deze oorlog.
N V